توریسم چیست؟
شاید در چند سال اخیر زیاد نام توریسم یا گردشگری را شنیده باشید. بد نیست تعریف اصلی این عبارت را از زبان سازمان جهانی گردشگری یا UNWTO بخوانیم : “مجموعه فعالیت های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت می کنند و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت دارند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی شود . ” این تعریفی جامع از توریسم است.
تاریخچه گردشگری:
با توجه به تعریف بالا نمی توان تاریخچه ای برای توریسم و گردشگری توصیف کرد. این تاریخچه بر می گردد به دوران باستان یونان، روم و ایران. و می توان گفت اولین مقاصد گردشگری در آن دوران عجایب هفتگانه جهان بودند!
بیشتر این گردشگر ها با مقاصد مذهبی سفر می کردند و قصد آن ها زیارت مکان های مذهبی مثل معبد های بودایی در 2000 سال پیش بود. چشمه های آب گرم ژاپنی در قرن هفتم یکی از مقاصد گردشگری پر طرفدار بود. جهانگردی از منشا یکی از پدیده های جهانی بود.
تاریخچه گردشگری:
با توجه به تعریف بالا نمی توان تاریخچه ای برای توریسم و گردشگری توصیف کرد. این تاریخچه بر می گردد به دوران باستان یونان، روم و ایران. و می توان گفت اولین مقاصد گردشگری در آن دوران عجایب هفتگانه جهان بودند! بیشتر این گردشگر ها با مقاصد مذهبی سفر می کردند و قصد آن ها زیارت مکان های مذهبی مثل معبد های بودایی در 2000 سال پیش بود.
چشمه های آب گرم ژاپنی در قرن هفتم یکی از مقاصد گردشگری پر طرفدار بود. جهانگردی از منشا یکی از پدیده های جهانی بود.
– تاریخچه گردشگری در ایران:
ایران در حال حاضر یکی از مقاصد گردشگری برای علاقه مندان به فرهنگ، تاریخ و هنر اسلامی است. اما این تاریخچه به دلیل وجود جاده ابریشم و گذر آن از ایران زمین به حدود 200 سال پیش از میلاد بر می گردد. با وجود این جاده گردشگران زیادی با مقاصد اقتصادی و مذهبی از ایران عبور می کردند. حکام ایرانی در دوره های مختلف مثل هخامنشیان، سلوکیان و صفویه به این مسئله توجه داشتند.
وجود کاروان سرا ها، چاپارخانه های قدیمی و راه های ارتباطی گسترده گواهی بر این ادعا است. در اوایل همین قرن یعنی سال 1314 برای اولین بار اداره ای با نام “اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات” که زیر مجموعه وزارت داخله بود تشکیل شد. 5 سال بعد اولین آژانس گردشگری ایران تاسیس. در پی آن در سال 40 شورایی تشکیل شد با نام شورای عالی جهانگردی برای تصمیم گیری در این عرصه.
چرا توریسم اهمیت دارد؟
توریسم مدرن مجموعه ای از فعالیت های بسیار متمرکز، و از نظر تجاری سازمان یافته است و حول محور کسب و کار ها شکل گرفته است که می توان آن را منسوب به غرب صنعتی و پسا صنعتی دانست. اهمیتی که توریسم در هر کشور دارد می تواند مادی و یا معنوی باشد. مثلا اعتبار و تصور کلی از یک کشور می تواند متاثر از سیاست های درست و یا غلط مسئولان آن باشد.
• برندینگ برای کشور:
هر کشوری برای خود برندی دارد. نه صرفا به معنای تجاری، بلکه آنچه در مفهوم برند خلاصه شده است. ما با شنیدن نام هر کشوری چیزهایی را به خاطر می آوریم؛ مثلا با به میان آمدن نام ژاپن یاد کی مینو یا سریال های قدیمی ژاپنی و یا هوش زبانزد ژاپنی ها خواهیم افتاد. با به میان آمدن نام مصر، اهرام ثلاثه یا نام ایتالیا ما را یاد برج زیبای پیزا و شهر ونیز می اندازد.
یا کره شمالی! با شنیدن نام این کشور شاید به یاد سیستم نظامی و سیاسی سخت گیرانه این کشور به ذهن خطور کند. این موارد در مجموع با فرهنگ و تاریخ آن کشور برند این سرزمین ها محسوب می شود. چه خوب می شود که با به میان آمدن نام ایران جهانیان تخت جمشید، میدان نقش جهان، مهمان نوازی ایرانیان و صنایع دستی زیبای ما را به یاد بیاورند.
• درآمد توریسم:
بر هیچکس پوشیده نیست که با ورود گردشگران به هر شهر و کشور برای ساکنین و مشاغل آن محل درآمد ایجاد خواهد شد. این گردشگران برای تهیه محل اقامت، خوراک و بازدید از مکان های گوناگون و خرید صنایع دستی پول پرداخت می کنند. این درآمد تزریقی حیاتی بر پیکره اقتصادی یک کشور خواهد بود.
1. در ایران:
کشور ما با داشتن 24 اثر (22 مورد از میراث فرهنگی و 2 اثر از میراث طبیعی) که به ثبت جهانی رسیده می تواند یکی از پر بازدید ترین مقاصد گردشگری دنیا باشد. چغازنبیل، تخت جمشید، میدان نقش جهان، تخت سلیمان، ارگ بم، پاسارگاد و … از این دست آثار هستند.
با این حال با وجود ظرفیت های موجود، زیرساخت های استانداردی برای پذیرش حداکثری گردشگران وجود ندارد. در عین حال که هر سال بر رهایی از اقتصاد تک محصولی نفت تاکید می شود اما برنامه ریزی چندان مناسبی در این جهت انجام نمی گیرد.
• فرصت زایی
صنعت گردشگری فرصت هایی برای ایجاد شغل، مکان های تفریحی و ورزشی و مراکز خرید به وجود می آورد. این صنعت می تواند انگیزه ای برای حفظ، نگهداری و احیای میراث فرهنگی و طبیعی کشور باشد.
• زمانی برای صلح
چنانچه کشور محیطی امن و مهمان پذیر برای گردشگران باشد، با اطمینان می توان گفت که هر ساله شاهد افزایش آمار ورود گردشگران به داخل کشور خواهیم بود. با ورود توریست ها به کشور و آشنایی آن ها با فرهنگ و جامعه ایرانی، تصور آن ها از کشوری در خاورمیانه دچار تغییر خواهد شد. خاورمیانه زیباست اما این زشتی جنگ چهره این منطقه پر قدمت و متمدن را خدشه دار کرده است.
توریست پذیر ترین کشور ها:
بر اساس آمار سال 2018 ، فرانسه، اسپانیا و ایالات متحده آمریکا پذیرای بیشترین تعداد گردشگر، در مجموع بیش از 251 میلیون نفر، در دنیا بوده اند. اما درآمد زایی برای آن ها متفاوت است. ایالات متحده با وجود این که در این دسته بندی در مقام سوم قرار دارد اما بیشترین درآمد را از این صنعت کسب می کند. این کشور با حدود 214 میلیارد دلار درآمد، یعنی بیش از 3 برابر نسبت به فرانسه که رتبه ی نخست توریست پذیر ترین ها قرار دارد ، سر دمدار ایجاد درآمد در توریسم است.
سخن آخر:
اگر به کشور های برتر در حوزه جذب توریست نگاهی بی اندازیم و در باب درآمد و سود حاصله آن ها از این صنعت، جستجوی کوچکی کنیم در میابیم که این کشور ها با صرف هزینه هایی که برای جذب توریست می کنند در کوتاه مدت سود خالص آن ها نقش پر رنگی در درآمد سالیانه کشور شان دارد. در پرتغال 13.7% از تولید ناخالص داخلی کشور به صنعت توریسم اختصاص دارد.
به طور متوسط 4.1% از تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو OECD ( سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) در سال 2018 از صنعت توریسم کسب ده است. با توجه به این آمار ، هیچ کشوری نمی تواند نسبت به صنعت گردشگری بی تفاوت باشد؛ و باید ببیند چگونه این صنعت به یکی از ارکان اساسی رشد و توسعه اقتصادی تبدیل شده است.