هنر ورنی بافی
• ورنی بافی چیست؟
در مناطق ارسباران آذربایجان زیر انداز هایی بافته می شود که از نظر بافت و طرح و نقش بین گلیم و قالی قرار می گیرد. این گونه بافته ها هم سبکی گلیم را دارد و هم ظرافت قالی را. در وَرنی بافی (یا سوماک) نیز به مانند گلیم بافی از گره استفاده نمی شود و این در هم تنیدن تار و پود است که نقوش را به وجود می آورد.
ورنی بافی به سبک پود پیچی یعنی گذراندن پود اصلی از تار و پیچش نخ به دور نخ‌های تار شکل گرفته و نقش می‌پذیرد. ورنی به دلیل استفاده از گره پرزدار در بافت آن جز گلیم و از لحاظ طرح، نقشه و شکل ظاهری مشابه قالی است.
این نوع زیرانداز بر روی دار به صورت عمودی توسط زنان و دختران عشایر ایل شاهسون یا سایر ایلات مناطق ارسباران در فصل قشلاق ( که افراد کار کمتری در بیرون دارند) بافته می شود وجنس آن معمولا از پشم بز و گوسفند است و گاهی از ابریشم نیز در بافت ان استفاده می شود. ورني‌ها اصولا به رنك لاكي، سرمه اي، سفيد پيازي و آبي روشن هستند. در همه اندازه براي پشتي، پادري، قاليچه، كناره قالي خورجين، جوال و تهيه جل اسب نيز استفاده مي كنند.
پیشینه ورنی بافی
برخی پیشینه ورنی بافی را مربوط به منطقه قفقاز و برخی دیگر منطقه مربوط به منطقه قره باغ در جمهوری آذربایجان می دانند. با این حال نمی توان تاریخ و مکان دقیقی را مبدا زمانی و مکانی ورنی بافی دانست. اما تحقیقاتی که در ایران انجام گرفته است، ورنی بافی در ایران را مربوط به یک صد سال اخیر در منطقه ارسباران آذربایجان می دانند.
بومیان این منطقه نیز اذعان دارند که مرکز ورنی بافی منطقه قره باغ در جمهوری آذربایجان بوده است و عشایر طی رفت و آمد های خود بین شمال و جنوب رود ارس این هنر-صنعت را با خود به ایران آورده اند؛ و این هنر در بین عشایر ارسباران و دشت مغان رواج یافت. .
نقوش در ورنی بافی
نقوش به کار رفته در دست بافته های سنتی معمولا بر گرفته از محیط اطراف بافنده و یا اعتقادات و رویاهایش ( یا همان خواسته هایی که از خدای خویش طلب داشت) بوده است. در ورنی بافی نیز این چنین است. در ورنی بافی های ایلات آذربایجان نقش حيوانات و پرندگان بصورت هندسي و ساده شده ديده ميشود و اين نقوش به تصاوير حيواناتي که روي سفال هاي پيش از تاريخ اين منطقه ديده مي شود، شباهت بسيار دارد.
• قسمت های مختلف ورنی
بنا به گفته کارشناسان این زمینه از هنر، هر ورنی معمولا از سه بخش تشکیل شده است. بخش اول حاشیه: معمولا دست بافته هایی که به عنوان زیرانداز بافته می شوند دارای یک حاشیه هستند که کل کار را به اصلاح قاب می کند یا در یک چارچوب مشخص قرار می دهند. ورنی بافی نیز از این قاعده مستثنا نیست.
در ورنی بافی حاشیه حدود 20 درصد از کار را می پوشاند. بعد از آن نوبت به متن اصلی کار می رسد. متن اصلی شامل فضای داخلی محصور در قاب می شود که در قلب خود بخش سوم یعنی ترنج را نگاه می دارد. ترنج ها معمولا اشکال هندسی ای نظیر دایره، بیضی، لوزی و … هستند. گاهی ورنی ها بسته به اندازه و نقشه شانم امکان دارد 2 تا 3 ترنج در خود داشته باشند. .
