ورشو سازی صنایع دستی کلوت، میناکاری، قلمزنی آموزش صنایع دستی

ورشو سازی

21 آوریل 2021
ارسال توسط admin

New Page 3

هنر- صنعت ورشو سازی

ورشو سازی

احتمالا با شنیدن نام ورشوسازی اولین چیزی که به ذهن خطور می کند، کلمه ورشو است. ورشو پایتخت کشور لهستان می باشد. اما چرا به این هنر – صنعت ورشوسازی می گویند. برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم ورشو به چه هنر یا صنعتی اطلاق می شود.

ورشو چیست؟

در ورشو سازی از نوعی آلیاژ فلزی استفاده میشود که ترکیبی از مس، نیکل و روی است. این آلیاژ در ابتدا از شهر ورشو لهستان به ایران وارد شد، به همین جهت این آلیاژ ورشو نام گرفت و به صنعت ساخت ظروف با این فلز ورشوسازی گفتند. این آلیاژ نام های دیگری نیز دارد: نقره ‌نیکلی یا نقره آلمانی (German silver).

اما بر خلاف این نام ها از فلز نقره در این آلیاژ استفاده نشده است و صرفا به دلیل رنگ و درخشندگی این آلیاژ به آن نقره می گفتند

تاریخچه ورشوسازی در ایران

این صنعت در ایران در دوران صفویه شروع شد اما تا دوران قاجار و پهلوی رشد چندانی نداشت. در زمان قاجار ورق های آلیاژی ورشو به ایران وارد شد و قلمزنان لرستانی از آن به بعد از این فلز به جای برنج و مس به دلیل ویژگی هایی که داشت مانند انعطاف پذیری و درخشندگی بیشتر، استفاده کردند.

شهر های دزفول و بروجرد سرآمد ترین شهر های ایران هستند که در آن ها ورشو سازی رونق خوبی داشت. در بروجرد هنوز هم کارگاه های کوچک ورشو سازی مشغول به کار هستند. اما متاسفانه این هنر در حال فراموشی است.

هنرمندان بروجردی از دوران قاجار و قبل از آن در این شهر به هنر قلمزنی مشغول بودند؛ قبل از ورود ورق های ورشو این هنرمندان از ورق های برنجی برای ساخت ظروف کاربردی و گاه تزئینی استفاده می کردند اما بعد از ورود ورشو این هنرمندان به استفاده از این آلیاژ روی آوردند. زیرا منعطف تر و درخشنده از برنج بود.

ورشو سازی به عنوان هنر

ورشو نوعی فلز است و هنر استفاده از فلز برای ساخت ظروف و اشیا سابقه ای چند هزار ساله دارد. طبق تعریفی که در مقاله ” قلمزنی” داشتیم “هر اثر هنری ای که از سنگ های معدنی زمین که شامل برنز، طلا، نقره، مس، قلع، آهن و … به دست می آید به عنوان هنر فلزی شناخته می شود.”

البته بعد ها انسان پی برد که می تواند فلز را ذوب کند و با کمک آن آلیاژ های گوناگون بسازد، مثلا مفرغ که آلیاژ مس و قلع است و یا فولاد که آلیاژ آهن و کربن می باشد یا همین ورشو که آلیاژ مس، نیکل و روی است.

هنرمندانی که در این هنر – صنعت فعالیت دارند کارهایشان مزین به قلمزنی است . پس صرفا از ورشو برای ساخت ظروف کاربردی استفاده نمی شده است و زمانی که هنر قلمزنی در آن دخیل شد این صنعت شکلی هنری به خود گرفت.
.

ورشو سازی بروجرد

اگر به بروجرد سفر کرده باشید و سری به بازار قدیم آن زده باشد احتمالا صدای برخورد چکش با فلز به گوش تان خورده است. هنوز هم کارگاه های قدیمی ورشو سازی در این شهر مشغول کارند و قوری، قندان، قهوه جوش، انواع سماور نفتی و زغالی، گلاب پاش و سینی هایی از ورشو می سازند.
گفتیم که هنر ورشو سازی در ایران سابقه ای حدودا 200 تا 300 ساله دارد و مطمئنا هنرمندان زیادی هستند که نامی از آن ها باقی نمانده است. اما در 100 سال اخیر آثار زیادی از هنرمندانی مانند استاد رضا رئوفیان، استاد حاج علی میناگر، و استاد محمد بادآور در موزه های لرستان مانند خانه موزه بیرجندی در بروجرد باقی مانده است.