دسته‌بندی نشده

فیروزه کوبی

فیروزه کوبی

فیروزه کوبی

فیروزه کوبی چیست؟

یکی از هنر های جدید و پر طرفدار در میان صنایع دستی معروف اصفهان فیروزه کوبی است. این هنر در حدود 70 تا 80 سال اخیر رواج یافته و بخش بزرگی از بازار را نسیب خود کرده است. فیروزه کوبی هنر به کار بردن سنگ های ریز فیروزه بر روی فلز مس است.”

فیروزه چیست؟

یکی از زیباترین و شناخته شده ترین سنگ های زینتی است که طی فرایند های شیمیایی گوناگون و طی سالیان پدید می آید. نام علمی یا همان فرمول شیمیایی آن آلومینوفسفات آبدار مس است. در لغت نامه دهخدا از فیروزه چنین تعریف شده است:

“فیروزه ،پیروزه . فیروزج . یکی از سنگهای آذرین که ترکیب آن عبارت از فسفات هیدراته آلومینیوم طبیعی است و وزن مخصوصش بین 2/62 تا 2/83است و سختی آن مساوی شیشه یعنی برابر با 6 است . فیروزه به مناسبت رنگ آبی درخشانی که دارد در شمار سنگهای گرانبها شناخته میشود. همیشه بی شکل است و در حالت طبیعی رگه های قهوه ای یا سفید مشاهده میشود.

شکست فیروزه ناصاف است و معمولاً رنگش در برابر رطوبت یا خشکی هوا و در ارتفاعات تغییر می کند. مرغوبترین نوع فیروزه دارای رنگ آبی آسمانی و مخصوص ایران است و در محلی موسوم به معدن در نزدیکی نیشابور وجود دارد.در اروپا به فیروزه Turquoise (تورکویز) گفته می شود. و به معنای سنگ ترکی است؛

فیروزه کوبی

معدن فیروزه

زیرا فیروزه ایرانی از طریق ترکیه به اروپا راه پیدا کرد. این سنگ زینتی در ایتالیا به عنوان یکی از گرانبها ترین سنگ ها در جواهر سازی کاربرد دارد.به گفته کارشناسان سنگ تراش و فیروزه شناس فیروزه مرغوب خصوصیاتی از قبیل رنگ آبی سیر و رگه های ناخالصی کمتر است که به فیروزه عجمی معروف است. به فیروزه های بدون رگه در سراسر جهان گرید ایرانی ( Persian grade) گفته می شود فارغ از اینکه از کجا استخراج شده باشند.

انواع گوناگون فیروزه با رگه های متفاوت موجود است که رنگ آن ها از سبز تا آبی سیر متغیر است اما فیروزه نیشابور با رنگ آبی سیر خود ملاک سنجش و قیمت گذاری انواع فیروزه ها در سراسر جهان است. متاسفانه در بازار فیروزه نیز متقلبانی عرضه اندام کرده اند که سنگ هایی را به رنگ فیروزخ رنگ می کنند و به بازار عرضه می کنند.

برخی پا را از این فراتر گذاشته اند و سنگ های سفید هاولیت را تراش داده و به نام فیروزه سفید می فروشند. * هرچه میزان آهن موجود در فیروه بیشتر باشد رنگ آن به زرد متمایل می شود. ””

فیروزه کوبی و قدمت آن

فیروزه کوبی را می توان هنر موزاییک فیروزه بر سطح فلزی از قبیل مس، برنج، نقره یا برنز خواند. قدمت استفاده از فیروزه و استخراج آن به هزاران سال پیش بازمی گردد اما هنر استفاده از تکه های ریز فیروزه با استفاده از چسب بر روی سطوح به حدود 60 تا 70 سال پیش باز میگردد.

فیروزه کوبی

فیروزه به کار برده شده در سردیس آنخ آمون مربوط به هزاران سال پیش

بنا بر گفته برخی منابع اولین شخصی که فیروزه کوبی انجام داد شخصی به نام “یوسف حکیمان” در مشهد بود که بر روی زیورآلات زنانه فیروزه کوبی می کرد. بعد از او شخصی به نام “حاج داداش” این هنر را از مشهد به اصفهان برد و بر روی ظروف فلزی آن را اجرا کرد. در حال حاضر نیز این صنعت فقط در اصفهان رواج دارد..””

مراحل فیروزه کوبی

فیروزه کوبی سه مرحله دارد:

 زرگری

 فیروزه کوبی

 پرداخت گری

 در مرحله اول سطح زیر کار از فلز مورد نظر مانند برنج، مس و نقره توسط زرگر یا سازنده فلز به کمک دست یا دستگاه پرس ساخته می شود و صاف و صیقل خورده وارد مرحله بعد می شود. در این مرحطه استاد فیروزه کوب خورده فیروزه ها که از نظر اندازه و رنگ باید مشابه باشند از ضایعات دیگر جدا می کند.

فیروزه کوبی

مراحل فیروزه کوبی

بعد از مشخص شدن نوع سنگی که قرار است بر سطح کار شود. سطح فلز مورد نظر کمی گرم می شود در این زمان بر روی سطح کمی لاک پودر شده (لاک گردویی) می پاشند در زمانی که لاک حالت مذاب دارد فیروزه را روی آن می چسبانند.

بعد از آنکه سطح مورد نظر را با فیروزه پوشاندن و فضاهای خالی میان فیروزه ها را با فیروزه های ریزتر پر کردند، آن را به کمک سنگ “آب سان” صاف و صیقلی می کنند تا برجستگی های لاک و فیرزه از بین رود و سطحی یک دست به دست آیند.

در این مرحله است که رنگ واقعی فیروزه نمایان می شود. آخرین مرحله پرداخت گری است. در این مرحله بر روی سطوح فیروزه کوبی شده را پولیش می کشند و بعد روی آن را پلی استر می کشند که دلیل آن حفاظت از سطح کار و همچنین زیبایی حداکثری اثر است.

کاربرد های فیروزه کوبی

هنر فیروزه کوبی مانند بسیاری از هنر ها جنب تزیینی و تجملی دارد. اما از آن جا که این هنر را بر ظروفی نظیر شیرینی خوری، قندان، گلدانف گلاب پاش، سنگاب و…. پیاده م یکنندف جنبه کاربردی نیز پیدا می کنند. اما همان گونه که گفتیم فیروزه کوبی قبل از آنکه بر ظروف انجام شود بر روی زیورآلات پیاده می شد.

هنری که امروزه نیز طرفداران زیادی دارد. اما امروزه از فیروزه کوبی به جز بر روی ظروف و زیورآلات برای ساخت تابلو های نفیس نیز استفاده می شود. بدین گونه که خوشنویسی بر روی سطح اگر پارچه ای باشد نوشته شده و سپس فیروزه ها بر روی آن چسباندیده می شوند و اگر سطح مورد نظر چوبی باشد بعد از لیزر طرح مورد نظر بر روی چوبی تکه های فیروزه داخل آنها کار می شود. این هنر بسیار جدید است و نیاز به حمایت از جانب مردم و مسئولین دارد. برای دیدن محصولات فیروزه کوبی کلیک کنید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *