آموزش صنایع دستی

هنر مینیاتور

مینیاتور
  • پیرامون واژه مینیاتور

نقاشی مینیاتور

 پیرامون واژه مینیاتور

این واژه مخفف واژه مینیموم ناتورال به معنای طبیعت کوچک و ظریف می باشد و اصولا به هر نوع اثر هنری ظریف گفته می شود. در لغت نامه دهخدا اینچنین نوشته شده است: ” مینیاتور. (فرانسوی) نوعی نقاشی با حداکثر ظرافت و خطوط ترسیم شده باحداقل نازکی .

این نوع نقاشی که در آن ریزه کاری خاص بکار میرفته است در قرون وسطی متداول بوده است . نوعی نقاشی خاص مشرق زمین (مخصوصاً ایران ) و بیشتر متداول در قرن نهم اسلامی (قرن پانزدهم میلادی ) که در آن قواعد علم مناظر و مرایا و تناسب اعضا رعایت نمی گردد و رنگ جنبه ی تزیینی دارد و جزئیات با ریزه کاریهای خاص و دقیق نشان داده میشود.” گفتنی است در این نقاشی ها تصاویر شباهتی با عالم واقعیت ندارند.

 پیشینه نقاشی مینیاتور

با توجه به مقالات حاضر مشکل بتوان گفت که زادگاه این هنر در کدام نقطه از جهان بوده است. در مقالات غربی پیدایش آن را در قرون وسطی یا اواخر قرن 16 ام میلادی می دانند. این موضوع حائز اهمیت است که بگوییم ای هنر جهانی است. مثلا در دوران بیزانس نقاشی هایی به این سبک موجود است یا در شرق دور (چین و ژاپن) نقاشی هایی یافت شده است که سبک آن ها بر پایه هنر مینیاتور نهاده شده است.

پزوهش ها در این باب در ایران نشان می دهد که هنرمندانی که نخستین بار دست به خلق این هنر  زدند با هنر مینیاتور چینی آشنا بوده اند. و آن را با ادراک و ذوق ایرانی خود ترکیب کردند و دست به خلق این نوع نقاشی در  ایران زدند. اما عده ای هم بر این باورند که مینیاتور ایرانی به دست مغول ها به هند و سپس به چین رفت. با همه این احوال مینیاتور ایرانی شاخصه های منحصر به فرد خود را دارد؛ و ایرانی بودن خود را حفظ کرده است.

در حال حاضر به نقاشی ایرانی که از سبک های اروپایی و یا خاور دور پیروی نکرده باشد مینیاتور گفته می شود و این موضوع به صورت یک غلط مصطلح پذیرفته شده است؛ البته قابل ذکر است که امروزه ایران جزء معدود کشور هایی است که در این حوزه همچنان فعالیت دارد.

 انواع گوناگون نقاشی خرد نگارگری

در دوره ها و مکاتب مختلف نگارگری ایرانی دچار تغییرات زیادی شد. از قدیمی ترین آثار مینیاتور باقی مانده نگارگری هایی است که بر منظومه “ورقه و دلگشا” از عیوقی است. که این نگارگری ها مربوط به قرن هشتم هجری می باشد. گفته می شود این گونه مینیاتور ها متاثر از مینیاتور چینی است.

مینیاتور

نگارگری های حاشیه ورقه و گلشاه

گفتنی است این کتاب عنوان اولین کتاب مصور در جهان اسلام را از آن خود کرده است. این گونه نگار گردی شباهت زیادی به مینیاتورهای مغولی یا چینی دارد. در مکاتب هندی و عثمانی نیز دیده می شود. از سبک های گوناگون مینیاتور میتوان سبک های زیر را نام برد:

تمام رنگ جسمی، آبرنگ روحی، سیاه قلم رنگی، سیاه قلم، سفیدرنگ، زیر روغنی، …در نقاشی مینیاتور سبک ها بر اساس موارد بالا از هم جدا شده اند و نه موضوع. در زیر نمونه هایی از سبک های گفته شده را می بینیم.

مینیاتور

از راست به چپ : سیاه قلم، رنگ جسمی و رنگ روحی

برای دیدن نقاشی های میناتور کلیک کنید. 

 معرفی گل و مرغ

یکی از زیباترین انواع مینیاتور، طرح های گل و مرغ می باشد. نگار گری گل و مرغ ریشه در بطن ایران زمین دارد و به عقیده برخی قدمت آن به چهار هزار سال پیش بر می گردد. ریشه آن را همنشینی سیمرغ و درخت زندگی می دانند که در اساطیر ایرانی جایگاه بسیار ویژه ای دارد. طاووس نیز در این نقاشی ها جایگاه ویژه ای دارد و به اعتقاد ایرانیان پیش از اسلام سیمرغ نماد ایزد بر زمین است.

در دوران پس از اسلام و تغییر عقاید نسبت به این پرنده جایگاه آن نیز کمی تغییر کرد. در حال حاضر آنچه در نقاشی های گل و مرغ مشاهده می شود پرندگانی نظیر گنجشک، هدهد و شانه به سر هستند. امروزه این هنر با دیگر هنر ها تلفیق های بسیار زیبایی را بنا نهاد اند.

هنرمنان این عرصه نگارگری را از روی کاغذ و پوستین به سطوح دیگری نیز انتقال داده اند.در آثار این هنرمندان نقاشی گل و مرغ بر روی چوب و تلفیق آن با هنر قلم- زنی آثار بسیار فاخری را خلق کرده اند. همچنین نگارگری گل و مرغ و سایر نقوش مینیاتور بر سنگ مرمر که از هنر های تلفیقی معاصر می باشد نیز جایگاه بسیار ویژه ای پیدا کرده اند.

 اساتید برجسته مینیاتور در ایران

در ادوار مختلف استادکاران زیادی به خلق آثار مسحور کننده دست زدنند. کمال‌الدین بهزاد هروی از هنرمندان قرن 9 هجری شمسی بود که آثار او در حوزه مینیاتور از آثار فاخر به جا مانده می باشد. دیگر هنرمند در زمینه نگارگری ایرانی رضا عباسی مشهورترین نقاش زمان شاه عباس صفوی بود. رضا عباسی در فاصله سال‌های ۱۶۳۹-۱۶۱۸ تصاویر نقاشی بی شماری را خلق کرد. عباسی بیشتر به نقاشی سیاه قلم تمایل داشت و در نقاشی هایش به جای اشخاص درباری جهره های ساده و زیبا را به تصویر می کشید.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *